Mekânın Tarihi
Sarıyer ilçesinde, Emirgan-Boyacıköy Caddesi ile Doğu Muvvakithane Caddesi’nin köşesinde yer almaktadır. Şerifler Yalısı’yla hem birbirine bitişiktir, hem de bazı bölümlerinin araları iç içedir. Vaktiyle bir külliye olarak Emirguneoğlu Yusuf Paşa’nın görkemli sahil sarayının yerine inşa edilmiştir.
Cami, ana kapısı üzerindeki kitabeye göre 1781’de 1.Abdulhamid tarafından, erken yaşta ölen şehzadelerinden Mehmet ve onun annesi Hümaşah Hatun için yaptırılmıştır. Fakat günümüzdeki camii, 2.Mahmud döneminden kalmadır. Avlu kapısı üzerinde bulunan Yesarizade Mustafa imzalı kitabede, yapının 2.Mahmud tarafından yeniden inşa edildiği açıkça yazmaktadır.
Mekânın Özellikleri
Yapının mimari üslup ayrıntıları ve süsleme programı, 1.Abdülhamid döneminin barok mimari üslubundan çok, 2.Mahmud döneminin ampir üslubuna uymaktadır. Bu yapıda 1.Abdülhamid dönemine ait kitabe dışında bir şey kalmamıştır.
Kesme taştan inşa edilen cami, kare planlı ve ahşap yapılıdır. Caminin iki sır halindeki pencerelerinin alt kattakiler dikdörtgen, üst katta olanlar ise yuvarlak kemerlidir. Cami hariminin doğu ve kuzey yönünde bulunan üst mahfil mermer sütunlarla taşınmaktadır. Mahfilin ahşap korkulukları yıldız şeklinde ve yuvarlak çerçevelidir. Caminin düz ahşap tavanı, yeşil renkli uzunlamasına dikdörtgen çerçevelerle hareketlendirilmiştir. Harimin güney doğu köşesinde kupa şeklinde, ahşap ve beyaz boyalı, altın yaldız süslemeli vaaz kürsüsü vardır. Caminin mermer mihrap nişi; çiçek, yaprak, dal motifli kalem işleriyle tezyin edilmiştir. Ahşap minber beyaz boyalı olup, üstü yaldızlı motiflerle süslenmiştir.
Külliye binalarından hamam, fırın ve değirmen günümüze ulaşmamıştır. Meydan çeşmesinin yanındaki muvakkithane binası günümüzde büfe olarak kullanılmaktadır. Günümüzde cami avlusunun kuzeyinde, bu zamana kadar pek çok defa onarılan Emirgan karakolu, gasil hane, tuvaletler ve şadırvan bulunmaktadır.
